Kamienie nerkowe pojawiają się, gdy minerały gromadzą się w układzie moczowym i zestalają się w kamień, powodując ból i inne objawy – o których będziemy pisać więcej w niniejszym artykule. Kamienie nerkowe występują częściej u mężczyzn niż u kobiet i chociaż mogą wystąpić w każdym wieku, częściej występują u osób powyżej 30 roku życia.

Kamica nerkowa a nerki

Aby lepiej zrozumieć, czym jest i jak się objawia kamica nerkowa – w pierwszej kolejności należy zrozumieć budowę i funkcję układu moczowego, z nerkami na czele. Nerki to narządy wielkości pięści w kształcie fasoli, znajdujące się pod żebrami. Ich celem jest filtrowanie
produktów przemiany materii i nadmiaru płynów z krwi oraz wytwarzanie hormonów, które odgrywają rolę w tworzeniu krwi i kości oraz kontrolowaniu ciśnienia krwi.

Jakie elementy składają się na układ moczowy?

• pęcherz moczowy,
• moczowody (przewody biegnące od nerki do pęcherza moczowego),
• cewkę moczową (przewód biegnący od pęcherza moczowego na zewnątrz ciała).

Kamienie nerkowe (zwane również kamicą nerkową) występują, gdy chemikalia i minerały w moczu łączą się, tworząc stały materiał wewnątrz nerek. Kamienie nerkowe mogą mieć różną wielkość, od ziarnka piasku do wielkości piłeczki golfowej. Mogą być gładkie lub mogą mieć postrzępione krawędzie. Małe kamienie nerkowe mogą powodować ból, gdy przechodzą
przez drogi moczowe. Duże kamienie mogą utknąć w nerce, moczowodzie lub pęcherzu, powodując ból i zablokowanie przepływu moczu. Może to prowadzić do infekcji, a nawet uszkodzenia nerek.

Kamica nerkowa – co ją powoduje?

Istnieje kilka rodzajów kamieni nerkowych, z których każdy jest wynikiem różnych przyczyn lub procesów zachodzących w organizmie.

Kamienie wapniowe

Są to najczęstsze rodzaje kamieni nerkowych. Składają się z wapnia w połączeniu z innymi chemikaliami. Występują one, gdy we krwi krąży nadmiar wapnia. Może to być spowodowane stanami chorobowymi, takimi jak nadczynność tarczycy i sarkoidoza, lub w wyniku diety bogatej w mięso, ryby i drób

Kamienie kwasu moczowego

Te kamienie nerkowe pojawiają się, gdy we krwi występują nadmierne ilości kwasu moczowego. Zwykle występują u osób, które nie piją wystarczającej ilości płynów lub tracą dużo płynów, a także u osób stosujących dietę wysokobiałkową. U wielu osób z tego typu
kamicą nerkową rozwija się również dna moczanowa — bolesna postać zapalenia stawów spowodowana odkładaniem się stałego kwasu moczowego w stawach.

Kamienie struwitowe

Te kamienie nerkowe składają się z magnezu, amoniaku i fosforanów. Zwykle występują u osób, które mają powtarzające się infekcje dróg moczowych

Kamienie cystynowe

Te kamienie nerkowe są stosunkowo rzadkie i związane z zaburzeniem, które dana osoba może odziedziczyć po rodzicach. Chodzi o to, w jaki sposób ich organizm przetwarza cystynę, która jest substancją wytwarzaną, gdy organizm trawi białko. Kamienie cystynowe mogą pojawić się po raz pierwszy, gdy dana osoba jest w wieku 20 lub 30 lat.

Jakie czynniki mogą zwiększać ryzyko rozwoju kamicy nerkowej?

• historia rodzinna kamieni nerkowych,
• niewystarczające przyjmowanie płynów lub odwodnienie,
• dieta nadmiernie bogata w sól, białko, cukier i witaminę D,
• problemy strukturalne, które powodują gromadzenie się moczu i infekcję w nerkach,
• wcześniejsze kamienie nerkowe,
• nadmierna masa ciała,
• niektóre suplementy diety,
• niektóre leki przyjmowane przy innych dolegliwościach, takie jak leki moczopędne i
  kortykosteroidy.

W większości przypadków dokładna przyczyna powstawania kamieni nerkowych pozostaje nieznana. Co robić, aby zminimalizować ryzyko? Ogólnie zaleca się picie dużej ilości płynów – 2 litry dziennie. Ważne jest również odpowiednie leczenie podstawowych schorzeń, unikanie żywności o wysokiej zawartości szczawianu lub soli, jak również spożywanie mięsa z
umiarem.

Objawy i symptomy – jak rozpoznać kamicę nerkową?

Najczęstszym objawem kamicy nerkowej jest intensywny ból pleców, między dolną częścią żeber a kością biodrową. Ból może być odczuwalny w jamie brzusznej lub dolnej części pleców i może promieniować do pachwiny. Ból jest określany jako kolka nerkowa i może trwać przez krótki czas lub przez kilka godzin, zanim ustąpi. Kolka nerkowa jest spowodowana przez moczowód, który stara się wypchnąć kamień w kierunku pęcherza za pomocą ruchu przypominającego falę (perystaltyka).

Jakie inne objawy mogą wskazywać, że dopadła Cię kamica nerkowa?

• nudności i wymioty,
• krew w moczu — w wyniku uszkodzenia błony śluzowej moczowodu lub obecności
  infekcji,
• gorączka lub dreszcze,
• oddawanie moczu częściej niż zwykle i/lub oddawanie moczu w małych ilościach,
• powtarzające się infekcje dróg moczowych.

Diagnoza kamicy nerkowej

Jeśli podejrzewa się kamienie nerkowe, ważne jest, aby niezwłocznie skonsultować się z lekarzem w celu postawienia diagnozy i leczenia. Często rozpoznanie kamieni nerkowych można postawić na podstawie występujących objawów i obecności krwi w moczu. W celu potwierdzenia diagnozy zwykle wykonuje się badanie ultrasonograficzne i/lub prześwietlenie jamy brzusznej.

Po postawieniu diagnozy kamieni nerkowych można zalecić skierowanie do specjalisty urologa w celu dalszej oceny. Czasami specjalista może poprosić o wykonanie tomografii komputerowej lub specjalnego zdjęcia rentgenowskiego z kontrastem (urogram dożylny) w celu dokładnego określenia wielkości i lokalizacji kamieni nerkowych.

Jak wygląda leczenie kamicy nerkowej?

Leczenie kamieni nerkowych różni się w zależności od rodzaju kamienia i przyczyny. Wstępne leczenie ma na celu złagodzenie bólu. Może to obejmować podawanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych np. ibuprofenu i/lub silnych środków przeciwbólowych np. morfiny. Jeśli ból i inne objawy są ciężkie, konieczne może być przyjęcie do szpitala, aby można było zapewnić ulgę w bólu i podać płyny przez kroplówkę. W przypadku podejrzenia lub wykrycia infekcji można podać antybiotyki.

Podstawowe schorzenia, które doprowadziły do rozwoju kamieni nerkowych, będą musiały zostać zidentyfikowane i leczone, aby zapobiec nawrotom kamieni nerkowych.

W większości przypadków kamienie nerkowe przechodzą same. W takich przypadkach jedynym wymaganym leczeniem jest odpowiednie złagodzenie bólu oraz duża ilość płynów i odpoczynek. Bardzo często stosuje się zieloną herbatę.

Leki mogą być podawane w celu rozluźnienia mięśni moczowodu, pomagając kamieniowi nerkowemu przejść szybciej i z mniejszym bólem. W przypadku kamieni kwasu moczowego można podać leki pomagające rozpuścić kamienie. W przypadkach, gdy kamienie są zbyt duże, aby przejść samodzielnie, gdy ból jest nadmierny lub istnieją dowody na uszkodzenie nerek lub pojawienie się ogniska infekcji – może być konieczne dalsze leczenie w celu usunięcia kamieni.

W jaki sposób można usunąć kamienie nerkowe?

• chirurgicznie,
• litotrypsyjnie.

Metoda zastosowana do usunięcia kamieni nerkowych będzie zależała od wielu czynników, takich jak wiek, historia medyczna i stan osoby, a także rozmiar, rodzaj i lokalizacja kamieni.

Chirurgiczne usuwanie kamieni nerkowych

Można wymienić różne techniki chirurgiczne stosowane do usuwania kamieni nerkowych. Usuwanie kamienia z moczowodu (ureteroskopia) to metoda, w której długa, cienka rurka z okularem na końcu (ureteroskop) jest wprowadzana przez cewkę moczową i pęcherz moczowy do moczowodu w celu zlokalizowania kamienia. Mały druciany koszyk, który jest wprowadzany do moczowodu przez pęcherz, służy do chwytania i wyciągania kamienia.

Inną metodą jest przezskórna nefrolitotomia (PCNL) — polegająca na wprowadzeniu cienkiej rurki z małą kamerą wideo na końcu (nefroskop) bezpośrednio do nerki przez małe nacięcie w skórze. Kamień jest lokalizowany i usuwany przez rurkę lub rozbijany falami ultradźwiękowymi. Możliwa jest też otwarta operacja — która może być konieczna, jeśli kamienie są duże, utknęły w nerce, a inne techniki usuwania kamieni są nieodpowiednie.

Litotrypsja – usuwanie kamieni nerkowych

Litotrypsja jest nieinwazyjną alternatywą dla operacji i jest zwykle stosowana w leczeniu kamieni nerkowych o średnicy mniejszej niż 2 cm. Wykorzystuje wysokoenergetyczne fale uderzeniowe do rozbijania kamieni. Gdy kamienie się rozpadną, pozostałe fragmenty przypominające piasek wydalają się z organizmu wraz z moczem. Duże kamienie mogą wymagać więcej niż jednego zabiegu litotrypsji.

Redaktor portalu: Pro-farm.pl